KunstThijs: Peter Buggenhout in M

The Blind Leading The Blind nr67, 2015

Dit trekt op niets!
Maar laat dat nu net de bedoeling zijn. De kunstenaar wil niet dat zijn werk ergens op lijkt of naar iets bekend refereert. De sculpturen die hij maakt zijn betekenisloos, inhoud is afwezig. En abstract kan je ze ook al niet noemen want er wordt helemaal niets geabstraheerd. Je kan hoogstens zeggen dat Buggenhout's werk formalistisch is: het werk staat volledig op zich, je moet er gewoon maar naar kijken om het te appreciëren. Kleur, ruimte, lijn, volume, massa, compositie: meer heb je niet nodig om iets mooi te maken. En dat kan ook met afval (of abjecte materialen zoals Buggenhout ze zo mooi noemt). Pas op: hier wordt geen liefdevolle recuperatie van afvalmateriaal mee bedoeld. Nee, als hetgeen hij heeft gevonden (een gyproc-plaat, een houtskelet, een springkasteel) er te gaaf uitziet wordt het eerst vakkundig vernield. Dit zelfgemaakt afval wordt gecombineerd met ander zelfgemaakt afval en het geheel wordt indien nodig (als het nog teveel op iets lijkt) opnieuw bewerkt met een elektrische zaag of een lijmpistool of een ander destructief/constructief werktuig. Bij sommige sculpturen kan je zelfs niet meer zien waaruit ze zijn samengesteld omdat Buggenhout ze onder een dikke laag stof heeft bedolven (van deze werken moest ik bijna niezen). Dat lijkt misschien erg slim allemaal. Want hoe moet je dergelijk werk evalueren? Nagel er een paar latjes bij, of makkelijker: neem er een paar weg, en is het werk nu beter of slechter? Maar zo gaat dat bij niet-figuratief werk: het is niet de mate waarin de werkelijkheid wordt gerepresenteerd die telt, het zijn esthetische aspecten zoals compositie of kleur die het werk maken of breken. Niet makkelijk in 3 dimensies, het werk moet er onder elke hoek "goed" uitzien. En je moet wel opletten dat net de toevoeging van dat ene houten latje het werk inhoud zou geven, toch als je inhoud schuwt. Buggenhout probeerde het trouwens eerst in 2 dimensies: hij volgde oorspronkelijk een opleiding als schilder. Uiteindelijk vond hij de mogelijkheden van verf te beperkt voor wat hij wou doen. Als er namelijk iets is dat hij wil uitbeelden dan is het "materie". Als verf je enige materiaal is kom je misschien al snel tekort. En zo komen we dan toch bij inhoud. De kunstenaar kwam er niet zelf achter dat zijn werk over materie ging, hij huurde daarvoor kunsttheoreticus Selen Ansen in. In een tekst van 16 bladzijden in de cataloog gaat die helemaal loos. Een prachtige tekst eigenlijk die veel verklaart zonder vergezocht te zijn of afbreuk te doen aan Buggenhout's werk. Volgens Ansen wil Buggenhout materie uitbeelden met materie. Materie in de betekenis van een "oersoep" waaruit alles is gemaakt of alles kan worden gemaakt. We zien als het ware een toestand van wanorde, voor er orde en inhoud is aan opgelegd. Een sculptuur van Buggenhout is gewoon één van de oneindig vele toestanden van wanorde. Denk maar aan een gesloopt gebouw: de inhoud (functie en vorm van een gebouw) is weg. Maar hoewel het een willekeurige schikking is van het materiaal waaruit het gebouw oorspronkelijk bestond, oogt het resultaat toch esthetisch. Het spoor van vernieling getrokken door een orkaan: diep tragisch maar mooi om zien. Een referentie waar ik zelf bij uitkom is Dirk Skreber. Hij maakt schilderijen (figuratief) van natuurrampen en auto-ongelukken. Zo gefascineerd is hij door de schoonheid van vernieling dat hij zelfs met opzet auto's laat crashen en deze als sculptuur tentoonstelt (zie ook John Chamberlain). Tot slot nog deze bedenking. Hoe worden de werken van Buggenhout onthaald in de ordelijke kunstwereld? Men vindt het prachtig allemaal, maar er is ook angst voor de wanorde. De curator van Museum M heeft preventief het werk van Buggenhout laten vergassen. U hoort het goed: vergassen. Mogelijk zaten er in Buggenhout's werk houtwormen en de gedachte dat deze zouden overlopen naar het laatgotische houtsnijwerk dat in het museum wordt bewaard was onverdraaglijk. In het filmpje dat over Buggenhout wordt getoond heeft een van zijn galeristen het over het feit dat met zijn werk niet te speculeren valt. Dat klinkt eerbaar, maar wat ze wellicht bedoelen is dat het eens gekocht moeilijk door te verkopen is: waarschijnlijk dwarrelt een enorme stofwolk op als je zo'n dust-piece verplaatst. Prachtig toch, die pure entropie!